Βαλτεσινίκο
Το Βαλτεσινίκο είναι χτισμένο στην σφικτή αγκαλιά μιας προσήλιας λεκάνης, ανάμεσα σε σημαντικούς και εκτεταμένους γεωργικούς, δασικούς και κτηνοτροφικούς πόρους. Η γεωργική ζώνη του χωριού καταλαμβάνει δύο μεγάλες λεκάνες, την κοιλάδα του Ελά και το Βαλτεσινιώτικο Κάμπο, στις ανάντι και κατάντι χαράδρες κρύβονται αξιόλογοι βοσκότοποι, ενώ ένα απέραντο δάσος απλώνεται μέχρι τα Μαγούλιανα, το Καλονέρι και τη Κρυόβρυση. Ο πλούτος αυτός έδωσε στο Βαλτεσινίκο μια δυναμική βάση, που το βοήθησε να πορευτεί σταθερά σε όλες τις τρικυμίες των καιρών, ακόμα και στην σημερινή, ιδιαίτερα αρνητική για τα ορεινά χωριά, συγκυρία. Απομονωμένο γεωγραφικά, το χωριό λειτουργεί ως αυτάρκες τοπικό κέντρο και διατηρεί αξιόλογη υποδομή εστίασης και διαμονής, εντυπωσιακό νεανικό δυναμικό και ισχυρή παρουσία καταγόμενων.
Σημάδι της κοινωνικής σφριγηλότητας την εποχή της ακμής του, το Βαλτεσινίκο έχει 10 εκκλησίες, με σημαντικότερες το μεγάλο ενοριακό ναό των Αγίων Θεοδώρων, τον Άγιο Γεώργιο (με πολλά περίτεχνα κοσμητικά στοιχεία και οκταγωνικό τρούλο, έργο Λαγκαδιανών μαστόρων) και τους Ταξιάρχες (1824). Την περίοδο αυτή το χωριό ανέπτυξε την τέχνη της ξυλογλυπτικής και – σε αξιοσημείωτη συμπληρωματικότητα με αντίστοιχες δεξιότητες σε άλλα γορτυνιακά χωριά – ειδικεύτηκε στα τέμπλα εκκλησιών και άλλα κοσμητικά ή χρηστικά τεχνουργήματα.
Μια μικρή εκδρομή στην άμεση περίμετρο του χωριού μπορεί να κατευθυνθεί στη στέψη του φαραγγιού του Καψάλη (ή Ρεντζέλα), όπου βρίσκεται η μονές της Κοίμησης Θεοτόκου και του Αγίου Νικολάου, και να συνεχίσει στο Βαλτεσινιώτικο Κάμπο, όπου με λίγο ψάξιμο θα βρούμε ένα πετρόχτιστο γεφύρι, το ξωκκλήσι της Αγίας Μαρίνας και ερείπια αρχαίου ναού στην Αγία Παρασκευή, κοντά στη Μυγδαλιά. Τέλος μια σύντομη πορεία στην κορυφή Παλιόκαστρο θα μας οδηγήσει στα λείψανα μεσαιωνικού οχυρού που κατόπτευε τις απέραντες κοιλάδες προς το Λάδωνα και τα Λαγκάδια.
