Δημητσάνα
Η Δημητσάνα, είναι χτισμένη πάνω σε ευρύχωρο ώμο, στο μοναδικό ομαλό πέρασμα της άνω κοιλάδας του Λούσιου, σε υψόμετρο περίπου 1000μ. Η θέση είναι ιδεώδης και εύλογα κατοικείτο από την αρχαιότητα: στην «Πλάτσα», το εξωτερικό σκέλος του φυσικού ώμου, διατηρούνται ανάμεσα στους τοίχους των νεώτερων κατοικιών τμήματα αρχαίου ισοδομικού τείχους, που ανήκαν στην ακρόπολη της αρχαίας Τεύθιδος, η οποία πιθανόν έδρευε στις ομαλές πλαγιές κάτω απο τη σημερινή κώμη και μέχρι το Παλιοχώρι.
Η Δημητσάνα ήταν από το 18ο αιώνα σημαντικό εμπορικό κέντρο της περιοχής και γνώρισε μια περίοδο δύο αιώνων μεγάλης οικονομικής ακμής χάρις στις υδροκίνητες βιοτεχνίες (αλευρόμυλοι, νεροτριβές, βυρσοδεψεία και μπαρουτόμυλοι), τους οποίους κινούσαν τα άφθονα πηγαία νερά της κοιλάδας. Μέρος των νερόμυλων και μπαρπυτόμυλων της περιοχής έχει διασωθεί στο εξαιρετικό Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, στην έξοδο του μεγάλου κεφαλαριού του Αγιώργη, λίγο έξω από την πόλη. Από τα τέλη του 19ου αι., με την ανάπτυξη των βιομηχανικών μεθόδων, οι υδροκίνητες βιοτεχνίες παρήκμασαν κα η Δημητσάνα έχασε την αίγλη της, παρέμεινε ωστόσο σημαντικός συγκοινωνιακός και διοικητικός κόμβος.
Η ίδια η πόλη, που έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός, έχει πολλά σημαντικά, από ιστορική ή αρχιτεκτονική άποψη, κτίρια και μνημεία, όπως το σπίτι του Γρηγορίου Ε” (που έχει ανακαινισθεί και στεγάζει σήμερα το Εκκλησιαστικό Μουσείο), το κτίριο της ιερατικής Σχολής Δημητσάνας (όπου σήμερα στεγάζεται η Βιβλιοθήκη, με πάνω από 15.000 τόμους, ανάμεσα στους οποίους σπάνιες εκδόσεις, κώδικες και πλούσιο ιστορικό αρχείο και η λαογραφική συλλογή), το σπίτι του Παλαιών Πατρών Γερμανού, ο πενταόροφος Πύργος του Ξενιού (που κτίστηκε το 1850 από τον σταφιδέμπορο της Πάτρας Κωνσταντίνο Κουκουζή) και πολλά άλλα. Ανάμεσα στις επτά εκκλησίες του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα που υπάρχουν στην πόλη, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ναοί της Αγίας Κυριακής (μητροπολιτικός ναός της πόλης), του Αγίου Ευθυμίου, του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών. Στον άξονα της χαράδρας του Λούσιου και σε στενή εξάρτηση με τη Δημητσάνα άνθισαν η βυζαντινή μονή Φιλοσόφου, η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών, η Νέα μονή Φιλοσόφου και η μονή του Τιμίου Προδρόμου. Στην έξοδο του φαραγγιού του Λούσιου, στα όρια της εμβέλειας της πόλης, εκτείνεται ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Γόρτυνας, όπου έχει ανασκαφεί μεγάλο τμήμα της ακρόπολης και σημαντικό ασκληπιείο με λουτρά.
Η πόλη είναι σήμερα διοικητικό και οικονομικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής και έδρα του δήμου Γορτυνίας. Διαθέτει μεγάλη υποδομή εστίασης και διαμονής και πολλά εμπορικά καταστήματα.
